Tản mạn về chữ College

Hiện nay, tiếng Việt thường dịch chữ college là cao đẳng. Tuy nhiên, cách dịch này chưa hoàn toàn chính xác, ít nhiều gây ra những nhầm lẫn tai hại cho sinh viên. Đầu tiên, hãy xem qua định nghĩa hệ đào tạo cao đẳng:

Theo Luật Giáo dục đại học Việt Nam, mục tiêu đào tạo trình độ cao đẳng là để sinh viêncó kiến thức chuyên môn cơ bản, kỹ năng thực hành thành thạo, hiểu biết được tác động của các nguyên lý, quy luật tự nhiên-xã hội trong thực tiễn và có khả năng giải quyết những vấn đề thông thường thuộc ngành được đào tạo.

Tại nhiều nước, nhất là Mỹ, có hệ thống community college, chương trình giảng dạy 2 năm, thường là chú trọng vào kỹ năng làm việc đáp ứng nhu cầu địa phương. Học sinh học xong được cấp associate degree, có thể ra đi làm hoặc chuyển tiếp lên học chương trình đại học.  Hệ thống này khá giống mục tiêu đào tạo cao đẳng của Việt Nam ở chỗ cung cấp kỹ năng thực hành thành thạo. Chính vì thế, trong trường hợp này, từ college có thể được dịch là cao đẳng. Ở Úc, hệ thống community college tương đương các TAFEs (Institutes of Technical and Further Education).

Hệ thống đại học Mỹ còn có những college of liberal arts. Đây là những trường có chương trình 4 năm, cấp bằng cử nhân. Liberal arts có nghĩa là khai phóng, tự do tư duy. Theo nghĩa này thì college of liberal arts phải được dịch là trường đại học nhân văn. Từ college ở đây không còn là cao đẳng, mà đã là đại học.

Tản mạn về chữ College _ The Tree Academy
Source: google

Vấn đề tên gọi trở nên rắc rối khi chữ college còn được dùng để gọi một phân khoa trong đại học, và thậm chí một trường trung học. Thật vậy, rất nhiều đại học lớn tại Anh, Úc, Mỹ, các trường thành viên hoặc các phân khoa lớn được gọi là college, ví dụ: college of law, college of engineering … Một số trường khác, người ta dùng từ school hoặc từ faculty thay cho college với nghĩa trường thành viên/ phân khoa, như business school hoặc faculty of business thay cho business college.

Trong khi đó, ở Anh và Úc, một số trường trung học tư thục cũng được gọi là College. Ngày trước, báo chí có đưa tin một học sinh, thần đồng Việt Nam 17 tuổi đỗ đầu đại học. Thực chất, người viết báo đã nhầm lẫn, vì học sinh này đỗ đầu 1 trường trung học tư thục bên Anh, mà trường này dùng chữ college.

Một số trường, vì chữ college nằm trong cái tên đã trở thành truyền thống nên họ trong muốn thay đổi thành university, mặc dù hệ thống và mục tiêu đào tạo của họ vượt qua khỏi danh xưng đại học. Năm học 2012-2013, Imperial College London được THE xếp thứ 8 thế giới. Thậm chí một số trường đại học vẫn giữ chữ School trong tên của mình, đơn cử là London School of Economics & Political Science (LSE), xếp trong top 40 của thế giới bởi THE.

Càng phức tạp hơn nữa khi từ college còn dùng để chỉ những hội đoàn chuyên môn như college of surgeon, college of physician … Tuy các hội đoàn này không chính thức cấp văn bằng nhưng là những tổ chức đào tạo và chứng nhận trình độ kĩ năng nghề nghiệp.